พันจำ
วงศ์ : Dipterocarpaceae
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Vatica odorata (Griff.) Symington
ชื่อสามัญ : Resak
ชื่อพื้นเมืองหรือชื่ออื่นๆ : ขี้มอด, ชัน, ซี, ด่าง, ตำเสา, ยางหนู, สัก, สักเขา
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ต้น : ไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงได้ถึง 25 เมตร เปลาตรง ลำต้นกลม เปลือกเรียบมีสีน้ำตาลอมเทา ตามรอยแตกจะมีชันสีขาวขุ่นหรือสีเหลืองอ่อน แตกกิ่งก้านสาขาเป็นทรงพุ่มสูงหรือค่อนข้างกลม มีขนสีน้ำตาลอมแดงปกคลุมอยู่อย่างหนาแน่นตามบริเวณกิ่งอ่อนและใบอ่อน
ใบ : ใบเดี่ยว เรียงสลับตรงข้ามกันตามกิ่งก้านและปลายยอด ใบมีลักษณะเป็นรูปไข่ รูปขอบขนาน หรือรูปทรงรี โคนใบมน ปลายใบแหลม แผ่นใบเรียบ ค่อนข้างหนา มีสีเขียวเป็นมัน ขอบใบเรียบ มองเห็นเส้นแขนงใบได้ชัดเจน มีขนาดความกว้างของใบประมาณ 2.5-5.5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 7-16 เซนติเมตร มีขนอ่อนนุ่มปกคลุมบริเวณก้านใบ ก้านใบมีความยาวประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร
ดอก : ออกเป็นช่อแยกแขนงตามง่ามใบและปลายกิ่ง มีความยาวของช่อดอกประมาณ 10-20 เซนติเมตร บริเวณช่อดอกมีขนนุ่มสีน้ำตาลอมแดงปกคลุมอย่างหนาแน่น ในแต่ละช่อจะประกอบด้วยดอกสีขาวนวลหรือสีเหลืองอ่อนขนาดเล็กเป็นจำนวนมาก มีกลีบดอกจำนวน 5 กลีบ มีกลีบรองดอกสีเขียมอมน้ำตาลส่วนปลายแยกเป็น 5 แฉก
ผล : กลม บนขั้วผลมีลักษณะคล้ายปีก โดยเป็นปีกยาวจำนวน 2 ปีก ปีกสั้นจำนวน 3 ปีก โคนปีกเชื่อมติดกัน ปลายผลเป็นติ่งแหลม เปลือกผลมีสีน้ำตาลเป็นนวล ขนาดผลที่โตเต็มที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 0.5-0.7 เซนติเมตร
การขยายพันธุ์ : วิธีการเพาะเมล็ด และการทาบกิ่ง เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนที่อุดมสมบูรณ์ ระบายน้ำและถ่ายเทอากาศได้ดี ชอบแสงแดดแบบเต็มวัน ต้องการน้ำในปริมาณปานกลาง ชอบความชื้น ควรปลูกเป็นต้นเดี่ยวๆ ในที่กลางแจ้ง โดยเว้นระยะให้ห่างจากต้นไม้อื่นประมาณ 5-6 เมตร สำหรับต้นที่ได้จากการทาบกิ่งมักจะให้ดอกได้รวดเร็วกว่าต้นที่ได้จากการเพาะเมล็ด แต่จะให้ทรงพุ่มที่ไม่ค่อยสวยมากนัก
สรรพคุณ
- 1. ผสมแก่นมะเดื่อปล้อง แก่นกระบก แก่นปีบ และแก่นมะพอก ต้มน้ำดื่ม แก้ไอ
แหล่งที่มาของภาพ
https://www.dnp.go.th/Botany/image/Web_dict/Vatica_odorata2.jpg
https://www.dnp.go.th/Botany/image/Web_dict/Vatica_odorata3.jpg
https://www.dnp.go.th/Botany/image/Web_dict/Vatica_odorata1.jpg
https://www.dnp.go.th/Botany/image/Web_dict/Vatica_odorata4.jpg
