สมอพิเภก
วงศ์ : Combretaceae
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Terminalia bellirica (Gaertn.) Roxb.
ชื่อสามัญ : Beleric Myrobalan, Ink Not, Bahera, Beleric
ชื่อพื้นเมืองหรือชื่ออื่นๆ : ซิบะดู่, สมอแหน, ลัน, สะคู้, แหน, แหนขาว, แหนต้น
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ต้น : ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ เป็นไม้ผลัดใบ มีความสูงราว 15-35 เมตร ลักษณะเป็นทรงเรือนยอดกลมแผ่กว้างและค่อนข้างทึบ มีลำต้นเปราตรง โคนต้นมักขึ้นเป็นพูพอน เปลือกต้นมีสีเทาอมน้ำตาลหรือเป็นสีดำ ๆ ด่าง ๆ เป็นแห่ง ๆ เปลือกต้นค่อนข้างเรียบหรือแตกเป็นร่องเล็ก ๆ ไปตามความยาวของต้น เปลือกด้านในมีสีเหลือง ส่วนกิ่งอ่อนและยอดอ่อนจะมีขนอยู่ประปราย
ใบ : ใบเดี่ยวติดเวียนกันเป็นกลุ่มตามปลายกิ่ง ลักษณะของใบเป็นรูปทรงรีแกมรูปไข่หัวกลับ มีความกว้างประมาณ 9-15 เซนติเมตร และยาวประมาณ 13-19 เซนติเมตร โคนใบสอบมาสู่ก้านใบ และส่วนที่ค่อนไปทางปลายใบจะผายกว้าง ขอบใบเรียบ ที่ปลายสุดของใบจะหยักคอดเป็นติ่งแหลมสั้น ๆ เนื้อใบค่อนข้างหนา ผิวใบมีเส้นแขนงใบโค้งอ่อนประมาณ 6-10 คู่ เส้นใบเป็นแบบร่างแหเห็นได้ชัดเจนทางด้านท้องใบ ท้องใบมีสีจางหรือสีเทามีขนนุ่ม ๆ คลุมอยู่ ส่วนหลังใบมีสีเขียวเข้มและมีสีน้ำตาลกระจายอยู่ทั่วไป แต่ใบทั้งสองด้านขนจะหลุดร่วงออกไปเองเมื่อใบแก่จัด และก้านใบมีความประมาณ 4-6 เซนติเมตร ที่บริเวณกึ่งกลางก้านจะมีต่อมหรือตุ่มหูดอยู่ 1 คู่
ดอก : ออกดอกเป็นช่อเดี่ยว ๆ แบบหางกระรอกตามง่ามใบหรือรอยแผลใบตามกิ่ง ปลายช่อดอกจะห้อยย้อยลง ช่อมีความยาวประมาณ 10-15 เซนติเมตร ดอกสมอพิเภกมีขนาดเล็กสีขาวอมเหลือง ดอกตัวผู้ส่วนใหญ่จะอยู่ตามปลายช่อ ส่วนดอกสมบูรณ์เพศจะอยู่ตามโคนช่อ ส่วนกลีบฐานดอกจะมีกลีบ 5 กลีบ โคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วยเล็ก ๆ และทั้งหมดมีขนอยู่ทั่วไป โดยเกสรตัวผู้จะมีอยู่ด้วยกัน 10 ก้าน เรียงซ้อนกันอยู่เป็นสองแถว ส่วนรังไข่ค่อนข้างแป้น ภายในมีช่องเดียวและมีไข่อ่อนอีก 2 หน่วย หลอดท่อรังไข่มีหลอดเดียว
ผล : เป็นรูปทรงกลมหรือกลมรี มีความกว้างประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร และยาวประมาณ 2.5-3 เซนติเมตร มีสัน 5 สัน ผิวภายนอกปกคลุมไปด้วยขนสีน้ำตาลอยู่หนาแน่น ผลมักออกรวมกันเป็นพวงโต ๆ เมล็ดเดี่ยวแข็ง ผลอ่อนมีรสเปรี้ยว ส่วนผลแก่มีรสเปรี้ยวฝาดหวาน และเมล็ดในมีรสฝาด
การขยายพันธุ์ : แบบไม่อาศัยเพศโดยวิธีการปักชำและการตอนกิ่ง สามารถขึ้นได้ทั่วไปตามป่าเต็งรังและป่าเบญจพรรณทางภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันตก ภาคตะวันออก และทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่อยู่สูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 100-400 เมตร ส่วนทางภาคใต้มักจะพบขึ้นตามป่าดงดิบ
สรรพคุณ
- 1. ยาบำรุงร่างกาย
- 2. ช่วยบำรุงธาตุในร่างกาย ช่วยแก้ธาตุกำเริบ
- 3. ยาเจริญอาหาร ช่วยกระตุ้นการหลั่งน้ำดี ช่วยทำให้ระบบย่อยอาหารทำงานได้ดียิ่งขึ้น
- 4. ช่วยแก้พิษโลหิต
- 5. ช่วยแก้ไข้
- 6. ช่วยรักษาอาการไอและไข้เจือลม
- 7. ช่วยแก้ไข้เพื่อเสมหะ
- 8. ช่วยแก้เสมหะจุกคอ ช่วยทำให้ชุ่มคอ
- 9. ช่วยแก้อาการเจ็บคอ เสียงแห้ง
- 10. ช่วยแก้ลม
- 11. ช่วยแก้โรคในตา รักษาโรคตา แก้ตาเปียกแฉะ
- 12. ช่วยแก้อาการบิด บิดมูกเลือด
- 13. ยาถ่าย ยาระบาย
- 14. ยาแก้ท้องร่วง ท้องเดิน
- 15. ช่วยรักษาโรคท้องมาน
- 16. ช่วยรักษาโรคเกี่ยวกับปัสสาวะพิการ
- 17. ช่วยขับปัสสาวะ
- 18. ช่วยแก้ริดสีดวงทวารหนัก
- 19. ช่วยรักษาโรคเรื้อน
- 20. ช่วยแก้ผิวหนังเป็นตุ่มหนอง
- 21. ช่วยรักษาบาดแผล แผลติดเชื้อ
- 22. ยาฝาดสมาน
- 23. ต้านเชื้อแบคทีเรีย
- 24. ต้านไวรัส
- 25. ต้านเชื้อรา
- 26. ต้านยีสต์
- 27. ฆ่าไส้เดือน เป็นพิษต่อปลา
- 28. ต้านมาลาเรีย
- 29. ลดความดันโลหิตยับยั้งระดับโคเลสโตรอลในเลือดสูง
- 30. ยับยั้งหลอดเลือดอุดตัน
- 31. ยับยั้งเบาหวาน
- 32. ลดระดับน้ำตาลในเลือด
- 33. ยับยั้งฟันผุ ลดการอักเสบ
- 34. แก้สิว
- 35. คลายกล้ามเนื้อมดลูก
- 36. ยับยั้งการฝังตัวของตัวอ่อนที่ผนังมดลูก
- 37. ยับยั้งเอนไซม์ HIV-1 revese transcriptase , HIV-1 Protease
แหล่งที่มาของภาพ
https://www.technologychaoban.com/wp-content/uploads/2017/03/3-27.jpg
https://medthai.com/images/2013/09/รูปดอกสมอพิเภก.jpg
https://medthai.com/images/2013/09/ใบสมอพิเภก.jpg
https://medthai.com/images/2013/09/ผลสมอพิเภก.jpg
