ส้านใหญ่

วงศ์ : Dilleniaceae
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Dillenia obovata (Blume) Hoogland
ชื่อสามัญ : Great elephant apple
ชื่อพื้นเมืองหรือชื่ออื่นๆ : ชะวิง, ส้าน, ส้านต้อง, ส้านแข็ง

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ต้น : ไม้ยืนต้นขนาดกลางผลัดใบในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ มีความสูงของต้นได้ประมาณ 10-35 เมตร เรือนยอดของต้นกลมทึบ ขนาดทรงพุ่มประมาณ 3-5 เมตร ลำต้นมีลักษณะคดงอ เปลือกต้นค่อนข้างเรียบหรือแตกเป็นสะเก็ด สีเทาอมเหลืองอ่อนหรือสีแดงอ่อนหรือชมพูปนเทา ส่วนเปลือกด้านในเป็นสีแดงคล้ำ กิ่งอ่อนเกลี้ยงแต่ใบอ่อนมีขน โคนต้นมีพูพอนเตี้ย ๆ
ใบ : ใบเดี่ยว ออกเรียงเวียนสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปไข่กลับ ปลายใบทู่หรือป้านมีติ่งสั้น ๆ แล้วค่อย ๆ สอบเรียวไปหาโคนใบ โคนใบแหลม เป็นรูปลิ่ม หรือสอบ ส่วนขอบใบจักเป็นฟันเลื่อย ใบมีขนาดกว้างประมาณ 8-13 เซนติเมตร และยาวประมาณ 20-40 เซนติเมตร เนื้อใบหนา หลังใบเกลี้ยง เส้นกลางใบมีขนและออกสีน้ำตาลแดงเมื่อแห้ง ส่วนท้องใบมีขนขึ้นประปราย มีเส้นแขนงใบตรงและขนานกันจำนวนมาก โดยมีประมาณ 15-30 คู่ ปลายเส้นแขนงยื่นพ้นขอบใบเล็กน้อย ก้านใบเกลี้ยง
ดอก : ออกดอกเดี่ยว หรือออกเป็นช่อแบบกระจะตามปลายกิ่งหรือใกล้ ๆ ปลายกิ่งแขนง ช่อหนึ่งมีดอกประมาณ 1-3 ดอก กลีบเลี้ยงหนาเป็นสีเขียวนวล มีจำนวน 5 กลีบ กลีบดอกมี 5 กลีบ ลักษณะเป็นรูปไข่กลับหรือรูปช้อน สีเหลือง มีขนาดใหญ่เป็น 3 เท่าของกลีบเลี้ยง เมื่อดอกบานเต็มที่จะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 14-16 เซนติเมตร ดอกเป็นสีเหลือง มีเกสรเพศผู้จำนวนมาก แบ่งออกเป็น 2 ชั้น ชั้นนอกเป็นสีเหลืองเข้มกว่าชั้นใน รังไข่แบ่งเป็นช่องประมาณ 9-11 ช่อง ในแต่ละช่องจะมีออวุลประมาณ 25-35 ออวุล บริเวณโคนกลีบเลี้ยงมีปลายเล็กแหลม 3 กาบ และที่โคนก้านดอกอีก 3 กลีบ ส่วนเกสรเพศเมียปลายเป็นแฉก ๆ อยู่เหนือเกสรเพศผู้
ผล : รูปทรงกลม เป็นผลสดอุ้มน้ำ สีเหลืองอมส้ม ผลมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3.54 เซนติเมตร มีกลีบเลี้ยงที่พัฒนากลายเป็นกาบหุ้มส่วนเนื้อผลจนมิด เนื้อผลแก่เป็นสีเหลืองหรือสีส้ม ผลแห้งเป็นสีน้ำตาล ภายในผลมีเมล็ดจำนวนมาก
การขยายพันธุ์ : วิธีการเพาะเมล็ด

สรรพคุณ