คัดเค้าทอง
วงศ์ : Rubiaceae
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Aidia densiflora (Wall.) Masam.
ชื่อสามัญ :
ชื่อพื้นเมืองหรือชื่ออื่นๆ : เข็มช้าง
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ต้น : ไม้พุ่มรอเลื้อย มีความสูงประมาณ 3-6 เมตร เปลือกลำต้นเรียบและเป็นสีน้ำตาล ลักษณะของลำต้นคดและยาว มักขึ้นพาดพันเลื้อยไปตามต้นไม้และกิ่งไม้ หากไม่มีที่เลื้อยพันก็จะเป็นไม้กึ่งเลื้อยกึ่งยืนต้นคล้ายกับนมแมว ตามลำต้นมีข้อ ซึ่งจะมีใบงอกออกเป็นคู่ ๆ และจะมีหนามแหลมโค้งงองุ้มออกจากโคนใบมีลักษณะคล้ายกับเขาควายข้อละหนึ่งคู่
ใบ : ใบเป็นใบเดี่ยวออกตรงข้ามกัน ลักษณะของใบเป็นรูปรี (ลักษณะเรียวยาวคล้ายกับใบมะม่วง) ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 4-5 เซนติเมตรและยาวประมาณ 6-12 เซนติเมตร หลังใบเรียบเป็นสีเขียวเข้มและเป็นมัน ท้องใบเรียบลื่นและมีสีอ่อนกว่า เนื้อใบเหนียวหนาแข็ง และมีหูใบขนาดเล็กลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยมอยู่ระหว่างก้านใบ
ดอก : ออกดอกเป็นช่อกระจุกตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ดอกเป็นช่อใหญ่ แต่ละช่อดอกจะมีขนาดตั้งแต่ 4-10 เซนติเมตร ในแต่ละช่อจะมีดอกย่อยประมาณ 10-25 ดอก ดอกย่อยมีขนาดเล็กสีขาวและมีกลิ่นหอม ดอกมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร ลักษณะคล้ายดอกเข็ม มีกลีบดอก 5 กลีบ เมื่อดอกบานเต็มที่กลีบดอกจะบิด ที่โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้น แต่ละดอกจะมีเกสรเพศผู้ 5 ก้านยื่นยาวพ้นกลีบดอก ส่วนเกสรเพศเมียเป็นรูปกระสวยสีขาวหรือเป็นรูปแถบเส้นอยู่ระหว่างกลีบดอก 6 แถบ กลีบเลี้ยงดอกเป็นสีขาวอมสีเขียว โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็นแฉกแหลม ดอกจะบานพร้อมกันทั้งช่อ
ผล : ออกผลเป็นพวงหรือออกเป็นกลุ่ม ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกลมหรือกลมรี ผิวผลเรียบและเป็นมัน ผลมีขนาดเท่าเมล็ดพุทรากลม ๆ โดยจะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของผลประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร ปลายผลแหลม ผลเป็นสีเขียวเข้ม เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีดำ ภายในผลมีเมล็ดขนาดเล็กอัดแน่นกันเป็นจำนวนมาก
การขยายพันธุ์ : วิธีการเพาะเมล็ด
สรรพคุณ
- 1. ผลมีรสเฝื่อนปร่า ช่วยบำรุงโลหิต (ผล, รากและผล, ต้น, เปลือกต้น, ทั้งต้น)
- 1. ผลใช้ปรุงเป็นยาต้มกินเป็นยาฟอกโลหิต (ผล)
- 1. ช่วยแก้โลหิต (เถา[6], ทั้งต้น[8])
- 1. รากมีรสฝาดเย็น ใช้เป็นยาขับโลหิต (ราก)
- 1. ใบมีรสเฝื่อนเมา ช่วยแก้โลหิตซ่าน (ใบ, เปลือกต้น)
- 1. ดอกคัดเค้าช่วยแก้โลหิตในกองกำเดา (ดอก)
- 1. รากมีรสเย็นและฝาดเล็กน้อย มีสรรพคุณเป็นยารักษาไข้เพื่อโลหิต (ราก)
- 1. รากใช้เป็นยารักษาโรครัตตะปิดตะโรค (โรคเกี่ยวกับโลหิตชนิดหนึ่ง) (ราก)
- 1. เปลือกต้นมีรสฝาด ช่วยปิดธาตุ (เปลือกต้น)
- 1. ช่วยแก้เลือดออกตามทวารทั้งเก้า (เปลือกต้น)
- 1. รากหรือแก่นใช้ฝนกับน้ำกินเป็นยาแก้ไข้ หรือจะใช้ใบนำมาแช่กับน้ำดื่มเป็นยาแก้ไข้ก็ได้เช่นกัน (ใบ, ราก, เถา, แก่น, ทั้งต้น)
- 1. ช่วยแก้พิษไข้กาฬ (หนาม)
- 1. หนามใช้เป็นยาลดไข้ ช่วยลดความร้อนในร่างกาย (หนาม)
- 1. ช่วยแก้อาการไอ (ไม่ระบุส่วนที่ใช้)
- 1. รากนำมาต้มกินเป็นยารักษาโรคเลือดออกตามไรฟัน (ราก, ดอก)
- 1. ทั้งต้นมีรสฝาดเฝื่อน ช่วยแก้เสมหะ (ราก, เปลือกต้น, เถา, ทั้งต้น)
- 1. รากช่วยขับลม (ราก)
- 1. รากใช้ต้มกินเป็นยาแก้อาการท้องเสีย (ราก, ผล)
- 1. ผลใช้เป็นยาขับระดู ขับโลหิตประจำเดือนเสียของสตรี โดยใช้ผลประมาณ 1 กำมือ นำมาต้มกับน้ำ 1 ถ้วยแก้ว ใช้รับประทานวันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น ส่วนรากก็มีสรรพคุณขับระดูเช่นกัน (ราก, ผล)
- 1. ผลใช้ปรุงเป็นยาต้มกินเป็นยาขับฟอกโลหิตระดูที่เน่าร้ายของสตรี รักษาโลหิตอันเน่าให้ตกเสีย และรักษาโลหิตร้อนให้บริบูรณ์ (ผล, รากและผล) ส่วนต้นช่วยแก้โลหิตระดูร้อนให้บริบูรณ์ (ต้น)
- 1. ช่วยรีดมดลูก (เปลือกต้น)
- 1. รากใช้ฝนกับน้ำซาวข้าวช่วยรักษาฝีและรักษาแผลทั่วไป โดยเฉพาะแผลสุนัขกัด หมอยาพื้นบ้านกล่าวว่า การใช้รากคัดเค้าฝนกับเขี้ยวเสือจะช่วยรักษาแผลที่ถูกสุนัขกัด ทำให้แผลหาย และยังมีความเชื่อด้วยว่าจะทำให้สุนัขตัวที่กัดถึงแก่ความตาย (เป็นความเชื่อส่วนบุคคล) (ราก)
- 1. ยอดคัดเค้านำมาขยี้หรือตำใช้พอกรักษาฝี จะทำให้ฝีหายเร็วขึ้น (ยอด) และนอกจากจะใช้เป็นยาภายนอกแล้ว ยังมีการใช้คัดเค้าทั้งห้าส่วนนำมาต้มเป็นยารับประทานเพื่อใช้รักษาฝีทั้งภายนอกและภายในอีกด้วย (ทั้งต้น)
- 1. หนามช่วยแก้พิษฝีต่าง ๆ แก้ฝีประคำร้อย (มีข้อมูลระบุว่าใช้หนามนำมาฝนรักษาฝีเช่นเดียวกับการใช้ราก) (หนาม)
- 1. ช่วยบำรุงผิวพรรณให้ผ่องใส (ผล)
แหล่งที่มาของภาพ
https://medthai.com/images/2014/02/ดอกคัดเค้า.jpg
https://medthai.com/images/2014/02/ผลคัดเค้า.jpg
https://medthai.com/images/2014/02/คัดเค้าเครือ.jpg
http://www.npic-surat.com/web/images/stories/panmaipadipcheun/kanglenglukdang/img_6608-2.jpg
http://www.npic-surat.com/web/images/stories/panmaipadipcheun/kanglenglukdang/img_6060-2.jpg
