ส้มเคยขาว

จาก โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชผักป่าพื้นบ้านภาคใต้ที่มีอยู่ในจังหวัดสุราษฎร์ธานี วิทยาลัยอาชีวศึกษาสุราษฎร์ธานี

Fortunella japonixa Thunb Swing.jpg

วงศ์ RUTACEAE
ชื่อวิทยาศาสตร์ Citrus madurensis (Thunb.) Swing
ชื่อสามัญ Som chit
ชื่อพื้นเมืองหรือชื่ออื่นๆ ส้มจี๊ด
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ส้มเคยขาวหรือส้มจี๊ด เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง แตกแขนงเป็นพุ่มแน่น สูง 1.5 - 3 เมตร  กิ่งมีหนามแหลมคม ยาว 1 - 3 ซม. ใบรูปไข่กว้าง 2 - 4 ซม. ยาว 4 - 7 ซม.ปลายและโคนแหลม สีเขียวสดเป็นมัน มีหูใบขนาดเล็ก ดอก ออกดอกเดี่ยว แต่มักออกรวมกันเป็นกลุ่ม มีสีขาว และกลิ่นหอมแรง ออกเป็นช่อสั้นตามซอกใบและปลายกิ่งกลีบเลี้ยงรูปถ้วย ปลายแยกเป็น 5 แฉกกลีบดอก 5 กลีบ ร่วงง่าย  เมื่อบานจะมีเส้นผ่าศูนย์กลาง 1.5 - 2.5 ซม.  ผล ติดผลดก ผลค่อนข้างกลมเหมือนส้มทั่วไปแต่มีขนาดเล็ก เส้นผ่าศูนย์กลาง 1.5 - 3 ซม.ผิวบาง สีเขียว กลิ่นหอม เมื่อผลสุกมีสีเหลืองส้ม เนื้อมีรสเปรี้ยวจัด มีเมล็ด 1 - 3 เมล็ด
ประโยชน์ด้านอาหาร ส้มจี๊ด ที่กินได้ทั้งเปลือก น้ำ ส้มมีวิตามินเอ ซีและกรดอินทรีย์หลายชนิด มีรสเปรี้ยว สามารถใช้ในการปรุงอาหาร แทนน้ำมะนาวได้, ส้มจี๊ดทั้งเปลือก ใช้ทำแยมทาขนมปัง,   เปลือกของส้มจี๊ดห่ามๆ นำมากินเป็น"ผักเหนาะ" (ผักแนมจิ้มน้ำพริก)ได้
สรรพคุณทางยา

  • น้ำส้มจี๊ดคั้น ผสมกับเกลือเล็กน้อย ใช้ดื่มบรรเทาอาการไอและช่วยลด เสมหะ
  • ผลส้มจี๊ดดองเกลือ แล้วทำให้แห้ง เก็บไว้ ใช้เป็นยาแก้ไอ อมแก้เจ็บคอ 
  • เปลือกผลดิบ กินสดๆ เป็นยาขับลม ช่วยไม่ให้ท้องอืด ท้องเฟ้อ

เพาะขยายพันธุ์ ปลูกด้วยเมล็ด ชำ กิ่งหรือตอนก็ได้

Fortunella japonixa Thunb Swing 01.jpg Fortunella japonixa Thunb Swing 02.jpg Fortunella japonixa Thunb Swing 03.jpg Fortunella japonixa Thunb Swing 04.jpg