นกตะขาบดง
วงศ์ : Coraciidae
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Eurystomus orientalis (Linnaeus) 1766.
ชื่อสามัญ : Dollarbird
ชื่อพื้นเมืองหรือชื่ออื่นๆ : -
นกตะขาบดงมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Eurystomus orientalis ชื่อชนิดมาจากรากศัพท์ภาษาละตินคือ orient, -al หรือ orientis หรือ oriens แปลว่าฉาย แสงหรือทิศตะวันออก ความหมายคือ “นกที่พบในซีกโลกตะวันออก” พบครั้งแรกที่เกาะชวา ประเทศอินโดนีเซีย ทั่วโลกมีนกตะขาบดง 12 ชนิดย่อย ประเทศไทยพบ 2 ชนิดย่อย คือ Eurystomus orientalis deignani Ripley ชื่อชนิดย่อยดัดแปลงจากชื่อของบุคคล คือ H.G. Deignan นักปักษีวิทยาชาวอเมริกัน ซึ่งเข้ามาศึกษานกในประเทศไทยและเขียนตำราเกี่ยวกับนกในประเทศไทยไว้หลายเล่ม พบชนิดย่อยนี้ครั้งแรกที่จังหวัดน่าน ทางภาคเหนือของประเทศไทย และ Eurystomus orientalis cyanicollis Vieillot ชื่อชนิดย่อยมาจาก cyan, -e, -i, -o หรือ kuanos เป็นรากศัพท์ภาษากรีก แปลว่าสีน้ำเงินเข้ม (รากศัพท์ภาษาละตินคือ cyaneus ก็มีความหมายเหมือนกัน) และ coll, -i หรือ collis เป็นรากศัพท์ภาษาละติน แปลว่าคอ ความหมายคือ “นกที่มีคอสีน้ำเงินเข้ม” พบชนิดย่อยนี้ครั้งแรกที่รัฐเบงกอล ประเทศอินเดีย
กระจายพันธุ์
ตั้งแต่เนปาล อินเดียตะวันออก จีน ญี่ปุ่น เกาะไหหลํา ไต้หวัน เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หมู่เกาะอันดามัน หมู่เกาะซุนดา ฟิลิปปินส์ จนถึงออสเตรเลีย
ลักษณะทั่วไป
เป็นนกขนาดเล็ก (29-30ซม.) ทั้งสองเพศมีลักษณะและสีสันเหมือนกัน ปากกว้าง ปากและขาเป็นสีแดงแกมสีส้ม ลำตัวเป็นสีน้ำตาล แกมเขียวเข้มผสมกับสีม่วงแกมดำ บริเวณหัวมีสีเข้มกว่าบริเวณอื่น ขณะบินจะเห็นบริเวณโคนขนปลาย ปีกมีวงสีน้ำเงินจาง ๆ บางตัวออกเป็นสีเงิน ลักษณะคล้ายเงินเหรียญ จึงเป็นที่มาของชื่อสามัญว่า Dollar bird ตัวไม่เต็มวัยปากเป็นสีดำ
อุปนิสัยและอาหาร
อาศัยอยู่ในป่าและตามชายป่า ทั้งป่าผลัดใบ เช่น ป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ และป่าไม่ผลัดใบ เช่น ป่าดงดิบแล้ง ป่าดงดิบเขา ป่าดงดิบชื้น และป่าชายเลน ตั้งแต่ระดับพื้นราบจนกระทั่งความสูง 1,200 เมตรจากระดับน้ำทะเล พบอยู่โดดเดี่ยวหรือเป็นคู่ บางครั้งพบเป็นฝูงเล็ก ๆ นกตะขาบดงมักเกาะนิ่งเป็นเวลานานตามยอดไม้โดยเฉพาะต้นไม้ที่ยืนต้นตาย มันมีกิจกรรมส่วนใหญ่ในช่วงเช้าและบ่าย บินได้ดี และบินได้สูงพอสมควร บางครั้งใช้วิธีกระพือปีกสลับร่อนกลางอากาศช่วงสั้น ๆ อาหารส่วนใหญ่ ได้แก่ แมลง เช่น ด้วง ตั๊กแตน จักจั่น จิ้งหรีด ปลวกที่บินได้ เป็นต้น และสัตว์เลื้อยคลาน เช่น กิ้งก่า มันหาอาหารโดยเกาะตามกิ่งไม้แห้ง คอยจ้องหาเหยื่อ เมื่อพบแมลงบินผ่านมาก็บินออก ไปโฉบจับด้วยปาก แล้วกลับมาเกาะที่เดิมหรือบริเวณใกล้เคียง บางครั้งมันก็โฉบจับเหยื่อตามพื้นดินหรือกิ่งไม้เช่นเดียวกับนกตะขาบทุ่ง แล้วอาจกลืนกินเหยื่อบนพื้นดิน หรือคาบไปกินบนกิ่งไม้
การผสมพันธุ์
นกตะขาบดงผสมพันธุ์ในช่วงฤดูร้อนระหว่างเดือนมีนาคมถึงเดือนพฤษภาคม ทํารังตามโพรงต้นไม้ที่เกิดตามธรรมชาติ โพรงที่สัตว์ทําทิ้งไว้ หรือโพรงเก่าของนกอื่น เช่น นกหัวขวาน นกโพระดก เป็นต้น มันมักใช้โพรงเดิมทํารังเป็นประจําทุกปี หากโพรงดังกล่าวไม่ถูกทําลาย หรือไม่สามารถไล่สัตว์อื่นที่มาแย่งใช้ก่อนได้ ปกติไม่มีวัสดุรองรัง ตัวผู้จะเกี้ยวพาราสีตัวเมียด้วยวิธีที่คล้ายคลึงกับนกตะขาบทุ่ง
ไข่
รังมีไข่ 3-4 ฟอง ไข่ของนกตะขาบดงมีรูปร่างค่อนข้างกลม สีขาว ไข่มีขนาดเฉลี่ย 28.1x36.0 มม. ทั้งสองเพศช่วยกันฟักไข่ ใช้เวลาฟักไข่ทั้งสิ้น 17-18 วัน ลูกนกแรกเกิดยังไม่ลืมตาและไม่มีขนปกคลุมลําตัว พ่อแม่ต้องช่วยกันกกและหาอาหารมาป้อน ประมาณ 3-4 สัปดาห์ลูกนกก็แข็งแรงและบินได้ จากนั้นพวกมันจะทิ้งรังไปหากินตามลําพัง
สถานภาพ
นกตะขาบดงเป็นนกประจําถิ่น พบบ่อยและปริมาณปานกลาง ชนิดย่อย deignani พบทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ชนิดย่อย cyanicollis พบทางภาคตะวันตก ภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้
กฎหมาย
กฎหมายจัดนกตะขาบดงทุกชนิดย่อยเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง
ลิงค์ข้อมูลเพิ่มเติม
นกตะขาบดง
แหล่งที่มาของภาพ
https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcS_azUNWATBa3-1jv32W_9pbcE206v5xBQr7wvwe2NBDJMB4pUs&s
https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQvqdf5szTuL_BBS96Rq7S5pOgWuFX9uaAb476m50tJ0fYlN93U&s
http://www.lowernorthernbird.com/bird_picture/large/2015_04_29_20_14_43.jpg
