ผักกระโฉม
วงศ์ : PLANTAGINACEAE
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Limnophila rugosa (Roth) Merr.
ชื่อสามัญ : Marsh weed
ชื่อพื้นเมืองหรือชื่ออื่น ๆ : อ้มกบ, ผักกะโสม, จุ้ยห่วยเฮียง, สุ่ยหุยเซียง, ผักแมงดา, โหระพาน้ำ
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ต้น : จัดเป็นพรรณไม้ล้มลุก มีอายุเพียงปีเดียว ลำต้นต้นแตกแขนงออกไป ต้นที่ยังเล็กอยู่จะมีขนขึ้นปกคลุม แต่เมื่อโตแล้วหรือแก่ขนจะหลุดร่วงไปเอง ลำต้นมีความสูงได้ประมาณ 1 - 2 ฟุต มีกลิ่นหอม
ใบ : เป็นใบเดี่ยว ออกเป็นคู่ ๆ ตรงข้ามกัน ลักษณะของใบเป็นรูปไข่ถึงรูปไข่แกมขอบขนาน ปลายใบมนหรือแหลม ขอบใบหนา ใบมีขนาดกว้างประมาณ 1 - 1.5 นิ้ว และยาวประมาณ 2 - 3 นิ้ว แผ่นใบเป็นสีเขียวสด หลังใบมีขนปกคลุมและมีรอยย่น ก้านใบสั้น
ดอก : ออกดอกเป็นช่อกระจุกบริเวณส่วนยอดของลำต้นและตามซอกใบ กลีบเลี้ยงเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น 5 แฉก ยาวประมาณ 5-6 มิลลิเมตร มีขน ดอกเป็นสีน้ำเงินอมม่วง กลางดอกแต้มไปด้วยสีเหลือง ลักษณะของดอกเป็นรูปคล้ายปาก กลีบดอกเชื่อมติดกันปลายแยกเป็น 2 ปาก ปากล่างมี 3 กลีบ ส่วนปากบนมี 2 กลีบ ดอกมีขนาดเล็กประมาณ 8 มิลลิเมตร มีเกสรเพศผู้ เกสรเพศเมีย 1 อัน ไม่มีก้านดอก
ผล : เป็นผลแห้งรูปไข่ แบน แตกได้ มีขนาดกว้างประมาณ 3 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 5 - 6 มิลลิเมตร เมล็ดมีลักษณะกลมขนาดเล็ก สีน้ำตาล มีขนาดประมาณ 1 - 2 มิลลิเมตร
การขยายพันธุ์ : ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด เป็นพรรณไม้กลางแจ้งที่ชอบขึ้นอยู่ตามริมคูและชอบดินชื้นแฉะ
สรรพคุณ
- 1. ใบใช้ปรุงเป็นยาธาตุช่วยเจริญอาหาร (ใบ)
- 2. ช่วยระงับความร้อน (ต้นและใบ)
- 3. ต้นใช้รับประทานเป็นยาแก้ไอ ขับเสมหะ (ต้น)
- 4. ช่วยแก้อาการแน่นท้อง แน่นหน้าอก (ต้น)
- 5. ต้นใช้เป็นยาแก้ปวดท้องโรคกระเพาะอาหาร (ต้น)
- 6. หากมีอาการผิดปกติในทางเดินอาหารหรือเป็นโรคเกี่ยวกับทางเดินอาหาร ให้ใช้ใบผักกะโฉมแห้ง 6 - 15 กรัม นำมาต้มกับน้ำรับประทาน (ใบ)
- 7. ใบมีสรรพคุณเป็นยาขับปัสสาวะ (ใบ)
- 8. ต้นมีสรรพคุณช่วยลดอาการบวมน้ำ (ต้น)
- 9. ต้นและใบใช้ตำพอกรักษาบาดแผล (ต้นและใบ)
- 10. ใช้รักษาแผลพุพอง ด้วยการนำต้นสดปริมาณพอสมควร นำมาต้มกับน้ำใช้ล้างแผล หรือนำมาตำพอกหรือทาบริเวณที่เป็น (ต้น)
- 11. ต้นและใบมีรสหอมเย็น ใช้ปรุงเป็นยาเขียวกระทุ้งพิษเหือด หัด สุกใส ดำแดง ฝีดาษ (ต้นและใบ)
ประโยชน์
- 1. ยอดอ่อนและใบอ่อนใช้รับประทานเป็นผักสดร่วมกับลาบก้อย น้ำพริก (ต้นยิ่งอ่อนยิ่งมีกลิ่นแรง)
- 2. ใบผักกะโฉมมีกลิ่นคล้ายกับใบโหระพา ซึ่งสามารถนำมาใช้แต่งกลิ่นอาหารหรือทำเป็นน้ำหอมได้
คำแนะนำ
- 1. ทั้งต้น มีน้ำมันหอมระเหย ซึ่งเป็นส่วนประกอบของ phenylpropane และ sesquiterpene.
แหล่งที่มาของภาพ
http://4.bp.blogspot.com/-J5Dtszjg2Rw/Ufzk2uGoaDI/AAAAAAAAFYY/48V-kZent5o/s1600/ผักกระโฉม4.jpg
https://medthai.com/images/2014/11/ต้นผักกะโฉม.jpg
http://3.bp.blogspot.com/-YSLyd1eaf8o/Ufzjcovrq_I/AAAAAAAAFYA/v5_MNb6YfVo/s1600/ผักกระโฉม2.jpg
http://3.bp.blogspot.com/-tzWhg4j4S4M/Ufzjr_E80vI/AAAAAAAAFYI/4mmGaHUH3Ls/s1600/ผักกระโฉม3.jpg
https://oer.learn.in.th/file_upload/cover/96484.jpg
