แพงพวยฝรั่ง

วงศ์ : APOCYNACEAE
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Catharanthus roseus (L.) G.Don
ชื่อสามัญ : West Indian periwinkle, Madagascar periwinkle, Bringht eye, Indian periwinkle, Cape periwinkle, Pinkle-pinkle, Pink periwinkle, Vinca, Cayenne jasmine, Rose periwinkle, Old maid
ชื่อพื้นเมืองหรือชื่ออื่น ๆ : แพงพวยบก, แพงพวยฝรั่ง, นมอิน, ผักปอดบก, แพงพวยบก, พังพวยบก, แพงพวยฝรั่ง, พังพวยฝรั่ง, ฉางชุนฮวา

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ต้น : เป็นพรรณไม้พื้นเมืองของหมู่เกาะมาดากัสการ์ มีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลาง ในปัจจุบันพบขึ้นทั่วไปในประเทศที่มีอากาศร้อน โดยจัดเป็นไม้ล้มลุกเนื้ออ่อนพุ่มเตี้ย มีความสูงได้ประมาณ 25 - 120 เซนติเมตร ลำต้นช่วงบนแตกกิ่งก้านสาขามาก เปลือกลำต้นเรียบเป็นสีน้ำตาลปนเขียว มียางสีขาว
ใบ : ออกใบดก ใบเป็นใบเดี่ยวออกเป็นคู่เรียงตรงข้ามกัน ลักษณะของใบเป็นรูปไข่หรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ ปลายใบมนเป็นติ่งหนาม โคนใบมนหรือแหลม ส่วนขอบใบเรียบและเป็นคลื่นเล็กน้อย ใบมีขนาดกว้างประมาณ 1.5 - 3 เซนติเมตรและยาวประมาณ 3 - 7 เซนติเมตร แผ่นใบหนา หลังใบเรียบเป็นสีเขียวเข้มเป็นมัน ส่วนท้องใบเรียบ เส้นกลางใบเป็นสีเขียวอ่อนหรือเป็นสีเหลืองลากเป็นเส้นเห็นได้ชัดเจน
ดอก : ออกดอกเป็นช่อกระจุกหรือออกเป็นกลุ่ม ๆ กระจุกละประมาณ 1 - 3 ดอก โดยจะออกตามซอกใบ ดอกย่อยเป็นสีชมพูหรือสีม่วงและสีขาว ถ้าเป็นดอกสีชมพูตรงกลางดอกจะเป็นสีแดง ส่วนดอกสีขาวตรงกลางดอกจะเป็นสีเหลือง กลีบดอกมีชั้นเดียวและมี 5 กลีบ ลักษณะของกลีบดอกเป็นรูปไข่กลับ ปลายกลีบมนและมีติ่งแหลม โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอด ดอกมีเกสรเพศผู้ 5 ก้าน ดอกเมื่อบานเต็มที่จะมีขนาดกว้างประมาณ 4 เซนติเมตร เมื่อดอกร่วงหล่นไปก็จะติดฝักหรือผลเป็นรูปทรงกระบอก
ผล : ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกระบอก มักออกเป็นคู่ ยาวประมาณ 2 - 3.75 เซนติเมตร เมื่อผลแห้งจะแตกออกด้านเดียว ภายในผลมีเมล็ดสีดำอยู่มากมาย
การขยายพันธุ์ : ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด การปักชำกิ่ง ปักชำกิ่งส่วนยอด เจริญเติบโตได้ดีในดินปนทรายระบายน้ำดี ชอบความชื้นปานกลาง ทนแล้ง และชอบแสงแดดแบบเต็มวันถึงปานกลาง เป็นพืชที่มีความทนทานต่อการเปลี่ยนแปลงของดินฟ้าอากาศ โดยเฉพาะทางแถบชายทะเลพืชชนิดนี้จะขึ้นได้งอกงามเป็นพิเศษ

สรรพคุณ

1. ที่เมือง La Reunion ของประเทศฝรั่งเศสจะใช้รากที่หมักจนเปื่อยยุ่ยเป็นยาบำรุงและเป็นยาธาตุ เจริญอาหาร (ราก)

2. รากและก้านสดนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาบำรุงกำลัง (ราก, ก้าน)

3. ทั้งต้นมีรสขมเล็กน้อย เป็นยาเย็น มีพิษ ใช้เป็นยารักษามะเร็ง ต่อต้านมะเร็ง รักษาเนื้องอกในต่อมน้ำเหลือง มะเร็งของเซลล์เม็ดเลือดขาว หรือเม็ดเลือดขาวในต่อมน้ำเหลืองมากเกินควร ด้วยการใช้ครั้งละ 6 - 15 กรัม นำมาต้มกับน้ำรับประทาน (บางแห่งใช้บำบัดรักษามะเร็งเต้านม) (ทั้งต้น) รากช่วยรักษามะเร็งในเลือด (ราก) ส่วนใบมีรสเอียน เป็นยาแก้มะเร็งต่าง ๆ แก้มะเร็งในเม็ดเลือดของเด็ก (ใบ)

4. ใบช่วยบำรุงหัวใจ (ใบ, ต้นและใบ)

5. ทั้งต้นมีรสเอียน ใช้ต้มดื่มเป็นยาแก้เบาหวาน บำบัดเบาหวาน (ทั้งต้น) ส่วนใบก็เป็นยาแก้โรคเบาหวานเช่นกัน โดยชาวจาเมกาเชื่อว่ายาดองเหล้าจากใบแพงพวยฝรั่งตากแห้งสามารถช่วยรักษาโรคเบาหวานได้ (ใบ)

6. ทั้งต้นใช้ต้มดื่มช่วยลดความดันโลหิต ตามตำรับยาให้ใช้แพงพวย 15 กรัม ชุมเห็ดไทย 6 กรัม เก๊กฮวย 6 กรัม นำมารวมกันต้มกับน้ำรับประทาน หรือจะใช้แพงพวย และแห่โกวเช่าอย่างละ 15 กรัม นำมาต้มกับน้ำรับประทานก็ได้เช่นกัน (ทั้งต้น)

7. ทั้งต้นมีรสจืดเย็น ช่วยแก้ร้อน ทำให้เลือดเย็น แก้หวัด ตัวร้อน แก้อาการไอแห้งอันเกิดจากความร้อน ด้วยการใช้ต้นแห้ง 15 - 30 กรัมนำมาต้มกับน้ำดื่ม (ทั้งต้น)

8. ใช้เป็นยารักษาโรคมาลาเรีย โรคเจ็บคอ และโรคช่องคออักเสบ (ไม่ระบุส่วนที่ใช้)

9. ต้นและใบช่วยลดไขมันในเลือดสูงได้ ด้วยการใช้ใบและต้น 1 กำมือ นำมาต้มกับน้ำดื่มเช้าและเย็น (ต้น, ใบ)

10. ช่วยแก้อาการร้อนในกระหายน้ำและแก้อาการท้องผูก ด้วยการใช้ต้นสด 60 - 120 กรัมนำมาตำคั้นเอาน้ำผสมกับน้ำผึ้งเดือนห้าอุ่นพออุ่นดื่ม (ทั้งต้น)

11. ใช้เป็นยาขับเหงื่อ (ไม่ระบุส่วนที่ใช้)

12. ใช้ต้นสด 60 กรัมนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้อาการปวดฟัน (ทั้งต้น)

13. ช่วยแก้อาการท้องผูกเรื้อรัง ช่วยในการย่อย (ใบ)

14. รากมีรสเอียน เป็นยาแก้บิด (ราก)

15. รากมีสรรพคุณเป็นยาขับพยาธิ (ราก)

16. ทั้งต้นใช้ครั้งละ 6 - 15 กรัม นำมาต้มกับน้ำรับประทานเป็นยาขับปัสสาวะ (ทั้งต้น)

17. ช่วยแก้โรคหนองใน ปัสสาวะเป็นหนอง ด้วยการใช้ต้นสด 30 กรัมผสมกับน้ำตาลกรวด 15 กรัม ต้มดื่มหลังอาหารวันละ 2 ครั้ง (ทั้งต้น)

18. รากใช้เป็นยาขับระดูของสตรีและทำให้แท้ง (ราก) นอกจากนี้ยังใช้รักษาโรคเลือดออกมากเกินไปในช่วงระหว่างมีประจำเดือนของสตรี ด้วยการนำใบมาเคี้ยวแล้วอมไว้เพื่อให้ตัวยาเข้าไปทางปาก (ใบ)

19. ช่วยแก้อาการตัวเหลืองอันเกิดจากพิษสุรา ด้วยการใช้ต้นสด 1 กำมือนำมาตำคั้นเอาแต่น้ำผสมกับน้ำผึ้งเดือนห้าดื่ม (ทั้งต้น)

20. ทั้งต้นใช้เป็นยาถอนพิษสำแดง ถอนพิษต่าง ๆ (ทั้งต้น)

21. ช่วยแก้งูกัด สุนัขกัด ให้ใช้ต้นสด 1 - 2 กำมือนำมาล้างให้สะอาด ตำคั้นเอาแต่น้ำมาดื่ม ส่วนกากที่เหลือใช้พอกบริเวณที่ถูกกัด (ทั้งต้น)

22. ในประเทศอินเดีย (เมือง Orissa) จะใช้น้ำสกัดจากใบแพงพวยฝรั่งมารักษาโรคแมลงกัดต่อย (ใบ)

23. ช่วยห้ามเลือด (ราก)

24. ช่วยแก้หัด แก้หัดหลังจากหัดออกแล้วไข้ไม่ลด แก้ผดผื่นคัน และแผลอักเสบอื่น ๆ ให้ใช้ต้นสด 30 - 60 กรัม นำมาคั้นเอาแต่น้ำแล้วต้มดื่ม (ทั้งต้น)

25. ช่วยแก้เด็กเป็นฝี มีหัวกลัดหนองยังไม่แตก ด้วยการใช้ต้นสดนำมาต้มเอาน้ำชะล้างและใช้ตำพอก (ทั้งต้น)

26. ใช้ต้นสดตำพอกเป็นยาแก้กลากน้ำนม (ทั้งต้น)

27. ช่วยแก้บวม แก้แผลอันเกิดจากการหกล้ม แผลเน่าเปื่อย ด้วยการใช้ต้นสดนำมาตำพอกบริเวณที่เป็น (ทั้งต้น)

28. รากและก้านสดนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้ปวด (ราก, ก้าน)

ประโยชน์

1. ในประเทศไทยจะนิยมปลูกต้นแพงพวยฝรั่งไว้เป็นไม้ประดับสวนทั่วไป ปลูกตามริมถนน ริมทางเดิน สวนสาธารณะ ริมทะเลได้ดี หรือในที่น้ำไม่ท่วมขัง ปลูกเป็นไม้กระถางก็ดูงดงาม เพราะดอกสวยเด่นมีหลายสี จัดเป็นไม้ดอกที่ปลูกง่าย โตเร็ว ดูแลง่าย ตายยาก ทนดินเค็ม (แต่ไม่ทนดินเปรี้ยว) ทนความแห้งแล้ง โรค และแมลงได้ดี ถ้าปลูกประดับสวนควรปลูกกลางแจ้งและควรตัดแต่งจะได้ทรงพุ่มสวยงาม แต่สำหรับในบางท้องถิ่นทางภาคใต้ของประเทศไทย หรือในประเทศมาเลเซีย และประเทศอินโดนีเซียมักจะปลูกต้นแพงพวยไว้เป็นไม้ประดับหลุมฝังศพ และจะไม่ปลูกตามบ้านเรือน

คำแนะนำ

1. วิธีใช้สมุนไพรแพงพวยตาม ให้ใช้ทั้งต้นแห้งครั้งละ 15 - 30 กรัมนำมาต้มกับน้ำดื่ม หรือใช้ต้นสดนำมาคั้นเอาแต่น้ำดื่ม ส่วนใช้ภายนอกให้นำมาตำพอกหรือสุมไฟให้เป็นถ่านผสมเป็นยาพอก

ลิงค์ข้อมูลเพิ่มเติม

>>> แพงพวยฝรั่ง <<<

---

---

แหล่งที่มาของภาพ
https://medthai.com/images/2014/05/แพงพวยฝรั่ง.jpg
https://medthai.com/images/2014/05/ต้นแพงพวยฝรั่ง.jpg
https://medthai.com/images/2014/05/ใบแพงพวยฝรั่ง.jpg
https://medthai.com/images/2014/05/ดอกแพงพวยฝรั่ง.jpg
https://medthai.com/images/2014/05/ผลแพงพวยฝรั่ง.jpg