ใบบัวบก

วงศ์ : APIACEAE หรือ UMBELLIFERAE
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Centella asiatica (L.) Urb.
ชื่อสามัญ : Gotu kola, Asiatic Pennywort, Indian Pennywort, Tiger Herbal, Water pennywort, Waternavel, Hydrocotyle
ชื่อพื้นเมืองหรือชื่ออื่น ๆ : บัวบก, ใบบัวบก, ผักหนอก, จำปาเครือ, กะบังนอก, เอขาเด๊าะ, ปะหนะเอขาเด๊าะ, ผักหนอก, ผักแว่น, แว่นโคก, ผักแว่น, เตียกำเช่า, ฮมคัก

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ต้น : เป็นพืชล้มลุกอายุหลายปี มีลำต้นเป็นไหล(stolen) เลื้อยไปตามพื้นดินหรืออยู่ด้านล่างหน้าผิวดิน ไหลมีลักษณะทรงกลม ไหลอ่อนมีสีขาว ไหลแก่มีสีน้ำตาล ขนาดประมาณ 0.2 - 0.4 มิลลิเมตร ยาวได้มากกว่า 1 เมตร ไหลมีลักษณะเป็นข้อปล้อง บริเวณข้อเป็นจุดแทงออกของก้านใบ ส่วนด้านล่างของข้อมีรากแขนงแทงลึกลงดิน และแต่ละข้อแตกแขนงแยกไหลไปเรื่อยๆ ทำให้ต้นบัวบกขึ้นปกคลุมพื้นที่โดยรอบได้อย่างหนาทึบ
ใบ : ออกเป็นใบเดี่ยว และออกเป็นกระจุกจำนวนหลายใบบริเวณข้อ แต่ละข้อมีใบ 2 - 10 ใบ ใบประกอบด้วยก้านใบที่แทงตั้งตรงจากข้อ ก้านใบสูงประมาณ 10 - 15 เซนติเมตร มีลักษณะทรงกลม สีเขียวอ่อน ถัดมาเป็นแผ่นใบที่เชื่อมติดกับก้านใบบริเวณตรงกลางของใบ ฐานใบโค้งเว้าเข้าหากัน แผ่นใบมีรูปทรงกลมหรือมีรูปร่างคล้ายไต ขอบใบหยัก เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2 - 4 เซนติเมตร แผ่นใบด้านใบเรียบ สีเขียวสด แผ่นใบด้านล่างมีขนสั้นๆปกคลุม และมีสีเขียวจางกว่าด้านบน ขอบใบหยักเป็นคลื่น
ดอก : ออกเป็นช่อที่ซอกใบของข้อ ช่อดอกมีรูปทรงช่อคล้ายร่ม อาจมีช่อเดี่ยวหรือมีประมาณ 2 - 5 ช่อ แต่ละช่อมีประมาณ 3 - 4 ดอก มีก้านช่อดอกยาวทรงกลม ขนาดเล็ก ประมาณ 0.5 - 5 เซนติเมตร ส่วนกลีบดอกมีสีขาว ตรงกลางมีเกสรตัวผู้ขนาดสั้น
ผล : ผลมีขนาดเล็ก มีลักษณะกลมแบน ยาวประมาณ 3 มิลลิเมตร เปลือกเมล็ดแข็ง มีสีเขียวหรือม่วงน้ำตาล
การขยายพันธุ์ : ปลูกด้วยเมล็ดหรือนำไหลใต้ดินมาปักชำ แต่วิธีที่นิยม คือ ขุดนำไหลที่มีใบติดมาชำปลูกตามจุดที่ต้องการ สามารถเริ่มเก็บใบได้ หลังปลูกแล้วประมาณ 60-90 วัน

สรรพคุณ

1. บัวบกเป็นพืชที่มีแคลเซียมในระดับปานกลางถึงสูง แต่มีระดับสารออกซาเลตที่เป็นอันตรายต่อร่างกายในปริมาณต่ำ

2. ใบบัวบกช่วยคืนความอ่อนเยาว์ ย้อนอายุและวัย

3. ใช้เป็นยาอายุวัฒนะ

4. ช่วยเสริมสร้างและกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนและอีลาสติน

5. มีสารต่อต้านอนุมูลอิสระ ช่วยต่อต้านการเสื่อมของเซลล์ต่าง ๆในร่างกาย

6. ช่วยบำรุงและรักษาสายตา ฟื้นฟูรอบดวงตา เพราะบัวบกมีวิตามินเอสูง

7. ช่วยรักษาอาการตาอักเสบบวมแดง ด้วยการใช้ใบบัวบกล้างน้ำสะอาด คั้นเอาแต่น้ำนำมาหยดที่ตา 3 - 4 ครั้งต่อวัน

8. ช่วยบำรุงประสาทและสมองเหมือนใบแปะก๊วย

9. ช่วยทำให้ความจำดีขึ้นและทำให้มีปฏิภาณไหวพริบเพิ่มมากขึ้น

10. ช่วยเพิ่มความจำในผู้สูงอายุ

11. เชื่อว่าใบบัวบกมีส่วนช่วยเพิ่มไอคิว ความฉลาด และความสามารถในการเรียนรู้

12. ใบบัวบกมีสรรพคุณช่วยชะลออาการของโรคสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ สตรีวัยทอง โรคอัลไซเมอร์หรืออาการหลงลืมระยะสั้นได้

13. ช่วยเพิ่มสมาธิ แก้สมาธิสั้น

14. ช่วยเพิ่มความสามารถในการตัดสินใจเฉพาะหน้า

15. ช่วยแก้อาการปวดศีรษะ ปวดศีรษะข้างเดียว

16. ช่วยแก้อาการวิงเวียนศีรษะ

17. ช่วยผ่อนคลายความเครียด

18. ช่วยเสริมการทำงานของกาบา (GABA) ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ช่วยรักษาสมดุลของจิตใจ จึงช่วยผ่อนคลายและทำให้หลับง่ายขึ้น

19. ช่วยทำให้เลือดไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ได้ดียิ่งขึ้น

20. ช่วยกระตุ้นการสร้างเนื้อเยื่อใหม่

21. ใช้เป็นยาบำรุงกำลัง บำรุงร่างกาย

22. ช่วยบำรุงโลหิตในร่างกาย

23. ช่วยบำรุงหัวใจ

24. ช่วยฟื้นฟูสุขภาพจากโรคภัยไข้เจ็บต่าง ๆ

25. ช่วยทำให้จิตใจสดชื่น อารมณ์แจ่มใส

26. ช่วยทำให้หน้าตาสดใสเหมือนเป็นวัยรุ่น

27. ใช้เป็นยาอายุวัฒนะ

28. ช่วยบำรุงเสียง

29. ช่วยรักษาอาการเจ็บคอ ด้วยการใช้บัวบกสดประมาณ 1 กำมือ นำมาตำคั้นเอาน้ำแล้วเติมน้ำส้มสายชู 1 - 3 ช้อนแกง แล้วจิบกินบ่อย ๆ

30. ช่วยแก้กระหายน้ำ

31. ใบบัวบกมีสรรพคุณช่วยแก้อาการร้อนใน ตัวร้อน

32. ใบบัวบกมีสารยับยั้งหรือชะลอการขยายตัวของเซลล์มะเร็ง ช่วยต่อต้านโรคมะเร็ง

33. ช่วยรักษาโรคเบาหวาน ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยโรคเบาหวานได้ดี

34. ช่วยรักษาโรคดีซ่านจากภาวะร้อนชื้น ด้วยการใช้บัวบก 30 กรัม น้ำตาลทรายกรวด 30 กรัม ต้มน้ำดื่ม

35. ช่วยรักษาโรคโลหิตจาง

36. ช่วยรักษาอาหารหืด

37. ช่วยรักษาโรคความดันโลหิตสูง ด้วยการใช้ต้นสด 1 กำมือต้มกับน้ำแล้วนำมาดื่ม หรือจะใช้บัวบกสด ๆ ทั้งต้นประมาณ 30 กรัมนำมาค้นเอาน้ำ เติมน้ำตาลเล็กน้อยแล้วดื่มกินประมาณ 5 - 7 วัน

38. ช่วยรักษาโรคลมชัก

39. ช่วยรักษาโรคหลอดลมอักเสบ

40. ช่วยรักษาอาการเต้านมอักเสบเป็นหนองในระยะแรก ด้วยการใช้บัวบกและเปลือกของลูกหมาก 1 ผล นำมาต้มกับเหล้าดื่ม

41. ช่วยแก้คนเป็นบ้า

42. ช่วยรักษาโรคที่เกี่ยวกับเลือด

43. ช่วยลดความดันเลือด เพิ่มความยืดหยุ่นให้หลอดเลือด และช่วยเพิ่มการไหลเวียนของเลือด

44. ช่วยรักษาโรคที่มีสมุฏฐานจากเสมหะ

45. ช่วยแก้อาการอ่อนเพลีย เมื่อยล้า

46. ช่วยแก้ไข้

47. ช่วยห้ามเลือดกำเดา เพราะทำให้เลือดเดิน แต่เลือดจะไม่ออกจากเส้นเลือดและยังทำให้เลือดเย็นอีกด้วย

48. ช่วยแก้อาการช้ำใน บาดเจ็บจากการกระทบกระแทก

49. เป็นพืชที่ย่อยได้ง่าย

50. ช่วยทำให้เจริญอาหาร รับประทานอาหารได้มากขึ้น

51. ช่วยแก้อาการท้องเสีย

52. สารสกัดจากใบบัวบกมีฤทธิ์ป้องกันและยับยั้งการเกิดโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้เป็นอย่างดี

53. ช่วยแก้อาการเริ่มที่จะเป็นบิด

54. ช่วยรักษาโรคบิดหรือมีมูกเลือดปนเมื่อขับถ่าย

55. ช่วยรักษากระเพาะอาหารเป็นแผล

56. ใช้เป็นยาระบาย ช่วยระบายท้อง แก้ลม

57. ใช้เป็นยาขับปัสสาวะ

58. แก้อาการปัสสาวะติดขัด ด้วยการใช้ใบบัวบกประมาณ 50 กรัม นำมาตำแล้วพอกบริเวณสะดือ เมื่อถ่ายปัสสาวะคล่องดีแล้วค่อยเอาออก

59. ช่วยขับความร้อนชื้นทางเดินปัสสาวะ ป้องกันการเกิดนิ่ว

60. ช่วยรักษาโรคนิ่วทางเดินปัสสาวะด้วยการใช้บัวบก 50 กรัมต้มกับน้ำซาวข้าวครั้งที่ 2 แล้วนำมาดื่ม

61. ช่วยรักษาอาการมีหนองออกจากปัสสาวะ

62. ช่วยแก้อาการน้ำดีในร่างกายมากเกินไป

63. ช่วยรักษาโรคม้ามโต

64. ช่วยรักษาอาการติดเชื้อของไวรัสตับอักเสบ

65. แก้อาการปวดข้อรูมาตอยด์

66. ใช้เป็นยาห้ามเลือด ใส่แผลสด ด้วยการใช้ใบสดประมาณ 20 ใบนำมาล้างให้สะอาด ตำพอกแผลสด

67. ช่วยรักษาแผลให้หายเร็วยิ่งขึ้น ช่วยเร่งการสร้างเนื้อเยื่อ

68. ช่วยแก้อาการฟกช้ำ ด้วยการใช้ใบบัวบกมาทุบให้แหลกแล้วนำมาโปะบริเวณที่ฟกช้ำ หรือจะใช้ใบบัวบกประมาณ 40 กรัม ต้มกับเหล้าแดงประมาณ 250 cc. ประมาณ 1 ชั่วโมงแล้วนำมาดื่ม

69. ใช้บัวบกตำนำมาพอกรักษาความร้อนบวมของโรคไฟลามทุ่ง หรือใช้รักษาอาการด้วยการใช้น้ำคั้นบัวบกนำมาผสมกับแป้งข้าวเหนียวทำเป็นแป้งเหลว พอกบริเวณที่เป็น

70. ช่วยรักษาพิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย

71. ช่วยรักษาโรคผิวหนังต่าง ๆ เช่น โรคเรื้อน โรคสะเก็ดเงิน หิด หัด เป็นต้น

72. ช่วยระงับการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุทำให้เกิดหนอง

73. ช่วยลดอาการอักเสบของแผลได้เป็นอย่างดีและใช้ทารักษาแผลอักเสบจากการผ่าตัดได้อีกด้วย

74. ช่วยรักษาผิวหนังเป็นด่างขาว

75. ใช้เป็นยาถอนพิษ ช่วยลดอาการปวดแสบปวดร้อนจากแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก ด้วยการใช้ทั้งต้นสดของบัวบกประมาณ 3 ต้นนำมาล้างน้ำให้สะอาด ตำให้แหลกแล้วนำมาพอกแผลไฟไหม้

76. บัวบกมีการนำมาผลิตเป็นแคปซูลวางจำหน่าย มีสรรพคุณในการช่วยบำรุงสมองเป็นหลัก (Brain tonic)

77. ปัจจุบันมีการนำไปทำเป็นยาเป็นแผนปัจจุบันในรูปแบบผงใช้โรยแผล และในรูปแบบเม็ดรับประทานเพื่อรักษาแผลผ่าตัด แผลสด ไฟไหม้ น้ำร้อนลวก หรือฝีหนองได้ และยังช่วยป้องกันการเกิดแผลเป็นอีกด้วย

78. ช่วยแก้อาการก้างปลาติดคอ ด้วยการนำบัวบกไปต้มน้ำ แล้วค่อย ๆ กลืนน้ำลงคอ

79. ใบและเถาบัวบกใช้รับประทานเป็นผักสดกับน้ำพริกกะปิคั่ว หมี่กรอบ ก๋วยเตี๋ยวผัดไทย ลาบ ก้อย แกงเผ็ด ยำใบบัวบก ซุปหน่อไม้ เป็นต้น

80. น้ำคั้นจากใบบัวบกนำมาทำเป็นน้ำมันบัวบกใช้ชโลมศีรษะ มีสรรพคุณช่วยบำรุงหนังศีรษะและเส้นผม ช่วยทำให้เส้นผมดกดำ แก้ปัญหาผมร่วง ผมหงอกก่อนวัย

81. น้ำใบบัวบกเป็นเครื่องดื่มที่เหมาะสำหรับหน้าร้อนเป็นอย่างมาก เพราะมีฤทธิ์เป็นยาเย็นดับร้อนในร่างกายได้สารพัด

82. สารสกัดจากใบบัวบก มีคุณสมบัติช่วยลดการระคายเคืองผิวและปลอดภัยต่อร่างกาย

83. สารสกัดจากใบบัวบกมีการนำมาใช้เพื่อเป็นส่วนผสมในการผลิตเครื่องสำอาง

84. มีการนำสารสกัดจากใบบัวบกมาใช้ทำเป็นวัสดุปิดแผล

85. ลบรอยตีนกาตื้น ๆ ด้วยน้ำใบบัวบก ด้วยการนำบัวบกมาล้างน้ำให้สะอาด นำไปปั่นจนละเอียด แล้วนำน้ำที่ได้มาใช้สำลีชุบน้ำทาทั่วบริเวณหางตาหรือทั่วใบหน้า ทิ้งไว้ประมาณ 15 นาทีแล้วล้างออก โดยควรทาทุกวันก่อนนอน

86. มีการนำสารสกัดจากใบบัวบกมาผลิตเป็นสบู่ใบบัวบก ซึ่งผู้ผลิตอ้างว่าช่วยรักษาสิว ทำให้ผิวหน้าขาวกระจ่างใส ผิวหน้าเต่งตึงได้

ประโยชน์

1. รับประทานสดคู่กับอาหารต่างๆ อาทิ ลาบ ซุบหน่อไม้ ก๋วยเตี๋ยว และผัดไทย เป็นต้น

2. ใบบัวบกล้างน้ำให้สะอาด ก่อนใช้ปั่นผสมกับน้ำตาลดื่ม หรือนำไปต้มน้ำดื่ม หรือที่เรียกว่า น้ำใบบัวบก

3. ใช้เป็นส่วนประกอบของอาหารคาว ช่วยในกระปรับปรุงรส และช่วยดับกลิ่นคาวเนื้อ คาวปลา

4. น้ำต้มเคี่ยวจากใบบัวบกใช้เป็นส่วนผสมสำหรับทำเครื่องสำอาง และผลิตภัณฑ์ต่างๆ อาทิ สบู่ ครีมอาบน้ำ แซมพูสระผม

5. สารสกัดจากใบบัวบกใช้เป็นส่วนผสมของครีมทาผิว มีส่วนช่วยลดเม็ดสีเมลานินในเซลล์ผิว ทำให้ผิวขาวขึ้น

6. ใช้เป็นส่วนผสมหรือทำยาสมุนไพรขนานปัจจุบัน ได้แก่ ยาครีมใบบัวบก ลดอาการฟกซ้ำ ที่มีสารสกัดของใบบัวบกประมาณร้อยละ 7 ยาใช้ภายนอก สำหรับสมานแผล และรักษาแผล ยาชงใบบัวบกสำหรับดื่ม และยาแคปซูลสำหรับรับประทาน ใช้แก้ไข้ แก้ร้อนใน และแก้อาหารฟกช้ำ

7. น้ำต้มจากใบบัวบกใช้ชโลมผมหรือผสมกับแซมพูสำหรับสระผม ช่วยลดอาการผมร่วง ทำให้ผมดกดำ และชะลอการหงอกของเส้นผม

คำแนะนำ

1. การรับประทานใบบัวบกคุณควรพิจารณาพื้นฐานของร่างกาย อย่ามองแต่สรรพคุณเพียงอย่างเดียว

2. บัวบกไม่เหมาะกับคนที่มีภาวะเย็นพร่อง หรือขี้หนาว ท้องอืดบ่อย ๆ

3. การรับประทานบัวบกในปริมาณที่มากเกินไป จะทำให้ธาตุในร่างกายเสียสมดุลได้ เพราะเป็นยาเย็นจัด แต่ถ้ารับประทานในขนาดที่พอดีแล้วจะไม่มีโทษต่อร่างกายและได้ประโยชน์สูงสุด

4. การดื่มน้ำบัวบกติดต่อกันทุกวัน ให้ดื่มแค่วันละประมาณ 50 มิลลิลิตร

5. การกินเพื่อเป็นยาบำรุงต้องกินตามขนาดที่ระบุไว้ ถ้ากินใบบัวบกสด ๆ ในปริมาณน้อย เช่น วันละ 2 - 3 ใบทุกวันก็ไม่เป็นอะไร หรือจะกินน้ำคั้นบัวบกแก้ช้ำในหรือร้อนใน ติดต่อกัน 1 สัปดาห์ก็ได้

6. ถ้ากินเป็นผัก จิ้มครั้งละ 10 - 20 ใบต่อสัปดาห์ไม่ถือว่าเป็นอันตรายต่อสุขภาพ แต่ถ้ากินติดต่อกัน 10 วันอาจจะเป็นพิษต่อร่างกายได้

7. การเก็บใบบักบกอย่าเก็บมาเฉพาะใบ เพราะจะทำให้ได้ตัวยาสมุนไพรมาไม่ครบ ให้ถอนมาทั้งต้นและราก เพราะในส่วนของรากจะมีตัวยาสมุนไพรอยู่ด้วย

8. ไม่ควรนำใบบักบกไปตากแดดเพื่อทำให้แห้ง เพราะจะทำให้สูญเสียตัวยาสมุนไพรซึ่งอยู่ในน้ำมันหอมระเหยได้ โดยให้ผึ่งลมตากไว้ในที่ร่มอากาศถ่ายเทสะดวก เมื่อแห้งแล้ว ให้นำมาใส่ขวดปิดฝาให้สนิทป้องกันความชื้น

ลิงค์ข้อมูลเพิ่มเติม

>>> ใบบัวบก <<<

---

---

แหล่งที่มาของภาพ
https://puechkaset.com/wp-content/uploads/2017/04/ใบบัวบก1.jpg
https://www.technologychaoban.com/wp-content/uploads/2019/04/Centella_asiatica_3zz-1.jpg
https://www.mmc.co.th/images/Site/articles/Health_Food/Centella_Asiatica_Extract_in_Phytosome_Form.jpg
https://puechkaset.com/wp-content/uploads/2017/04/ดอกใบบัวบก.jpg
http://www.rakkhaoyai.com/uploads/2019/03/บัวบก๑-300x288.jpg